Zaburzenia lękowe – co warto o nich wiedzieć?
Czy wiesz, że zaburzenia lękowe są najczęściej występującymi zaburzeniami psychicznymi, a prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń lękowych u kobiet jest wyższe o 70% niż u mężczyzn? Czy odczuwanie lęku zawsze świadczy o zaburzeniu psychicznym? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w niniejszym artykule.
Zaburzenia lękowe – różne oblicza lęku
Nie sposób zaprzeczyć, że emocję taką jak lęk, czy też niepokój odczuwać może każdy i nie ma ona nic wspólnego z patologią. Lęk może być pożyteczny, gdy przykładowo jest odczuwany jak obawa, że możemy nie dotrzymać ostatecznego terminu przygotowania prezentacji na na konferencję, w której bierzemy udział. Gdybyśmy go nie odczuwali prawdopodobnie spędzalibyśmy czas na surfowaniu po internecie lub oglądaniu seriali na Netflixie. Lęk (strach) może ochronić nas (naszych bliskich)przed realnym niebezpieczeństwem. Dlatego skłania nas do rezygnacji z wyprawy wysokogórskiej przy złych warunkach pogodowych.
Kiedy zatem lęk jest zaburzeniem? Według DSM-5 czyli piątej edycji Diagnostycznego i Statystycznego Podręcznika Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zaburzenie lękowe występuje gdy:
- lęk jest nadmiarowy w stosunku do realnego zagrożenia;
- lęk pojawia się konsekwentnie w określonych sytuacjach przez kilka tygodni lub miesięcy;
- lęk utrudnia choremu wykonywanie zwykłych czynności;
- lęk wytrąca chorego z równowagi, nie jest w stanie się z niego otrząsnąć.
Zaburzenia lękowe – typy lęku u osób dorosłych
Fobia specyficzna
Fobia specyficzna to silny, irracjonalny lęk przed określonym obiektem lub sytuacją. Fobie mogą dotyczyć przykładowo lęku przed wężami (ofidiofobia), lęku wysokości (akrofobia), lęku przed zamkniętymi przestrzeniami (klaustrofobia) lub lęku przed nocą/ciemnością (nyktofobia). Ludzie unikają zatem lękogennych czynników. Gdy zaś muszą się z nimi zmierzyć odczuwają duży dyskomfort, paraliż, ogromny stres lub doświadczają nawet ataków paniki.
Fobia społeczna
Fobia społeczna to silny lęk odczuwany w sytuacjach społecznych i jest to w zasadzie lęk przed zawstydzeniem. Osoba dotknięta fobią społeczną zgaduje, co myślą inni. Co więcej zakłada z góry, iż jest lub będzie postrzegana przez inne osoby negatywnie.
Zespół lęku napadowego
Osoba doświadczająca lęku napadowego często ma atak lęku o wyraźnym i nagłym początku, który wydaje się nie mieć określonej przyczyny. Osoby dotknięte lękiem napadowym obawiają się, że mogą doświadczyć np. zawału, udaru, omdlenia czy też utraty kontroli nad sobą. Ponadto odczuwają one skrajnie nieprzyjemnych doznań somatycznych, jak kołatanie serca, duszność, uczucie gorąca, drżenia, słabości, miękkich nóg, zawroty głowy. Częstotliwość napadów lęku może się wahać od kilku dziennie, do kilku rocznie. To jedno z częściej występujących zaburzeń lękowych – dotyka około 3–6% populacji, kobiety obciążone są większym ryzykiem rozwoju lęku panicznego.
Agorafobia
Agorafobia z języka starogreckiego dosłownie oznacza lęk przed otwartą przestrzenią (agora – „plac” „rynek”, phobos – „strach”, „lęk”).Polega ona na doświadczaniu lęku w sytuacjach lub miejscach, w których albo ciężko byłoby uzyskać szybką pomoc w razie potrzeby (wszelkie okoliczności, w których człowiek jest pozostawiony sam sobie), albo z których ciężko się wydostać (przebywanie w tłumie, zamkniętych pomieszczeniach, środkach komunikacji miejskiej). Dość często zdarza się, że fobia ta jest następstwem wystąpienia ataku paniki w przeszłości.
Zespół lęku uogólnionego
Zespół lęku uogólnionego (ang. Generalized Anxiety Disorder, GAD), jest chronicznym zaburzeniem lękowym. Cechuje je stała obecność lęku, który jest niezależny od okoliczności zewnętrznych, a który przejawia się nieustannym zamartwianiem się o przyszłość. Osoby z GAD traktują martwienie się jako strategię radzenia sobie z niepowodzeniami. Uważają, że w ten sposób przewidując konsekwencje pewnych sytuacji, unikną zagrożeń, rozwiążą problemy.
Najtrudniejszą cechą lęku wolnopłynącego jest to, że jest on niekontrolowany. Osoba cierpiąca z GAD ma wrażenie, że lęk jest jak zacięta płyta, która ciągle odtwarza tę samą piosenkę.
Zaburzenia lękowe – leczenie
Nie sposób zaprzeczyć, że lęk może odbierać siłę i radość życia. Zaburzenia lękowe można skutecznie leczyć, w czym niewątpliwie pomaga terapia poznawczo-behawioralna. Pozwala ona nie tylko łagodzić cierpienie pacjenta, ale również zapobiegać nawrotom. O tym, jak radzić sobie z nadmiernym lękiem przeczytasz w kolejnym artykule.