Różne oblicza depresji — Kraina Świadomości

Czy wiesz, że według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest główną przyczyną chorób i niepełnosprawności? Czym jest depresja i jak odróżnić ją od smutku? Jakie są rodzaje zaburzeń depresyjnych? Jak skutecznie leczyć depresję? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.

Czym jest depresja?

Mówiąc o depresji, należy ją przede wszystkim odróżnić od smutku. Smutek jest emocją, którą odczuwamy, gdy poniesiemy stratę lub doznamy niepowodzenia. Mimo to, jesteśmy w stanie funkcjonować aktywnie w różnych sferach życia, a nawet odczuwać radość, zadowolenie jako reakcję emocjonalną na określone pozytywne zdarzenia w naszym życiu.

Gdy mówimy o depresji, mamy na myśli zaburzenie psychiczne, konkretnie zaburzenie afektywne innymi słowy zaburzenie nastroju. Najprościej rzecz ujmując dotyczy ono przede wszystkim nieprawidłowej regulacji nastroju. Głównym objawem jest obniżenie nastroju czyli długotrwale utrzymujący się smutek, ale także m.in. utrata zdolności do odczuwania przyjemności, rozdrażnienie, a nawet gniew.

Depresja – symptomy

Niewątpliwie najpowszechniejszą formą depresji jest duże zaburzenie depresyjne. Mówimy o nim wtedy, gdy osoba odczuwa przygnębienie przez większość dnia lub też utraciła zainteresowanie jakąkolwiek aktywnością przez co najmniej 2 tygodnie. Do innych objawów depresji, które mogą być odczuwane, zaliczymy:

zaburzenia apetytu (utrata lub wzmożenie apetytu)
problemy ze snem (bezsenność lub wydłużenie czasu snu)
uczucie wyczerpania
poczucie lęku
trudności z koncentracją, pamięcią, myśleniem i podejmowaniem decyzji
pobudzenie lub spowolnienie ruchowe
wyrzuty sumienia, nadmierne poczucie winy
zaniżone poczucie własnej wartości
myśli a nawet próby samobójcze

Warto podkreślić, że objawy depresji nie zawsze mają typowy obraz, co może skutkować błędną diagnozą i niewłaściwym leczeniem. Jeżeli dana osoba ma przede wszystkim problemy ze snem, odczuwa lęk i bóle, duszności czy kołatanie serca, mówimy wtedy o depresji maskowanej.

Rodzaje zaburzeń depresyjnych

Pojedynczy epizod depresji

Niektóre osoby (mniej niż połowa osób chorujących na depresję) doświadczają jednego epizodu depresji w swoim życiu. Oznacza, iż po zastosowaniu leczenia farmakologicznego i/lub psychoterapii pacjenci odzyskują zdrowie.

Depresja nawracająca

Depresja nawracająca to inaczej zaburzenie depresyjne jednobiegunowe. Ponad połowa osób, które miały już epizod depresji, doświadcza jej nawrotu. Przeciętnie u osoby chorującej na zaburzenia depresyjne nawracające w ciągu całego życia występuje 3-5 epizodów.

Depresja – łagodna/umiarkowana/ciężka

Depresja może mieć różne nasilenie:

łagodna depresja – pacjent spełnia minimalne kryteria diagnostyczne, jednak radzi sobie z chorobą,
umiarkowana depresja – objawy utrudniają, ale nie uniemożliwiają wywiązywanie się z obowiązków rodzinnych, zawodowych itp.,
ciężka depresja – pacjent ze względu na nasilenie symptomów choroby nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować, w ciężkim epizodzie pacjent może doświadczać również takich symptomów jak urojenia i omamy.

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe

Zaburzenie to cechuje występowanie epizodu depresyjnego, po którym następuje epizod manii/hipomanii lub epizodów mieszanych. Pomiędzy tymi epizodami zwykle występują okresy remisji, tj. całkowitego braku objawów lub utrzymywania się nielicznych objawów o niewielkim nasileniu. Epizod maniakalny charakteryzuje się znacznie podwyższonym nastrojem – czyli nadmiernym poczuciem radości i szczęścia (euforii), zazwyczaj niedostosowanym do sytuacji, ale też wesołkowatością i nadpobudliwością.

Dystymia

Co kryje się pod tym pojęciem? Niewątpliwie o dystymii można mówić wtedy, gdy objawy takie jak przede wszystkim obniżenie nastroju i brak energii nie są wprawdzie tak nasilone jak w przypadku depresji, ale mają za to charakter przewlekły, co znacząco obniża jakość życia pacjenta. Podstawowym warunkiem rozpoznania dystymii jest przynajmniej dwuletni okres utrzymywania się objawów. Warto podkreślić, że wyróżniamy 2 rodzaje dystymii:

dystymię pierwotną – cechuje ją samoistne pojawienie się, nie towarzyszą jej inne problemy zdrowotne;
dystymię wtórną – charakteryzującą się tym, iż występuje ona wraz z inną przewlekłą chorobą somatyczną.

Objawy te pojawiają się u większości pacjentów przed 18 rokiem życia i mogą utrzymywać się przez wiele lat, a nawet przez całe życie. Leczenie dystymii ma charakter przede wszystkim farmakologiczny, lecz warto połączyć je z psychoterapią.

Cyklotymia

Cyklotymia jest zaliczana do zaburzeń afektywnych, w klasyfikacji ICD-10 definiowana jest jako utrzymujące się stale wahania nastroju w postaci licznych okresów depresji i łagodnie wzmożonego samopoczucia, które nie są na tyle nasilone i długotrwałe, aby można było rozpoznać zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD) lub zaburzenia depresyjne nawracające. Przy czym do rozpoznania zaburzenia wymagane są 2 lata niestabilności nastroju. Nie sposób nie zauważyć podobieństwa cyklotymii do ChAD, czyli choroby afektywnej dwubiegunowej. Różnica polega na tym, że jej objawy są znacznie łagodniejsze. Warto zaznaczyć, że cyklotymia może zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej, dlatego powinna zostać poddana odpowiedniemu leczeniu.

Depresja sezonowa

Depresja sezonowa to jeden z rodzajów afektywnych zaburzeń nastroju, charakteryzujący się cyklicznymi nawrotami oraz nasileniem objawów w sezonie jesienno-zimowym. W tym okresie wiele osób odczuwa niestety pogorszenie nastroju, a także spadek motywacji, zwiększoną senność, a także ograniczenia w zakresie zdolności poznawczych. Czasem jednak symptomy „jesiennej chandry” są na tyle dokuczliwe, że utrudniają pacjentowi normalne funkcjonowanie. W takich przypadkach okazuje się często, że mamy do czynienia właśnie z depresją sezonową.

Depresja poporodowa

Czy wiesz, że depresja poporodowa czyli zaburzenie afektywne polegające na wystąpieniu epizodu depresyjnego po urodzeniu dziecka najczęściej w ciągu pierwszych 6 tygodni po porodzie dotyka od 10% do 20% kobiet?
Zaburzenie trwa ok. sześciu miesięcy, ale może trwać o wiele dłużej. Warto pamiętać, że nieleczona depresja poporodowa nie mija sama, lec znacząco i długotrwale obniża jakość życia młodej mamy i odbiera radość z macierzyństwa.

Do najczęstszych symptomów depresji poporodowej zalicza się:

obniżony nastrój
spadek zainteresowań,
obniżenie odczuwania przyjemności z większości lub wszystkich form aktywności,
brak energii,
chroniczne zmęczenie,
bezsenność lub nadmierna senność,
zaburzenie koncentracji uwagi, trudności z podejmowaniem decyzji,
lęk i obawy o swoje dziecko i jego zdrowie,
obniżona samoocena, poczucie winy i myśli, że nie jest się dobrą matką,
myśli i plany samobójcze, próby samobójcze,
odczuwanie wrogości do własnego dziecka oraz myśli o jego skrzywdzeniu.

Diagnozowanie depresji

Diagnoza zaburzenia depresyjnego wymaga przeprowadzenia wnikliwego wywiadu diagnostycznego uwzględniającego badanie stanu psychicznego pacjenta przez lekarza psychiatrę. W toku wywiadu powinno się zebrać informacje dotyczące współistniejących zaburzeń psychicznych, a także chorób somatycznych. Ważne jest również ustalenie, jakie leki, suplementy diety czy też używki stosuje pacjent. Pomocne mogą być także wyniki badań laboratoryjnych, które mogą ustalić takie czynniki ryzyka rozwoju depresji jak np. niski poziom witaminy D, cynku lub nieodpowiedni poziom hormonów tarczycy. Do diagnozy depresji stosuje się Skalę depresji Becka – kwestionariusz samopisu symptomów zaburzenia depresyjnego. Jego wynik stanowi wskazówkę, nie jest wystarczający do postawienia diagnozy.

Depresja – jak leczyć?

Zaburzenia depresyjne są w zasadzie leczone skutecznie, większość pacjentów wraca do zdrowia. Terapia odbywa się w systemie ambulatoryjnym (w gabinecie psychiatry, psychologa lub psychoterapeuty). Optymalnym wyborem jest terapia poznawczo-behawioralna a także terapia poznawcza oparta na uważności. Jednakże jeżeli pacjent cierpi na ciężką depresję, ma nasilone myśli samobójcze, czy wręcz tendencje samobójcze, wówczas konieczna jest hospitalizacja.

Jeżeli zainteresował Cię ten artykuł, polecamy również lekturę artykułu o zaburzeniach lękowych.